Negatif faiz anlamı merkez bankası ile diğer bankalar arasındaki bir faiz işlemi anlamına gelir. Normal faize göre tam tersi bir mantık ile hareket edilir. Negatif faizde bankalar merkez bankasına para yatırırlar ve merkez bankası belli bir faiz oranı belirler. Bu faiz oranı baz alınarak merkez bankası tarafından, bankalara para öder ve bu işleme negatif faiz denilir. Merkez bankasının, bünyesindeki bankalara ek para ödemesi negatif olarak isimlendirilir.

Negatif Faiz İlk Olarak Nerede Ortaya Çıkmıştır?

Negatif faizin ortaya çıkışı 1990’lı yıllara dayanır. Önce Japonya merkez bankaları tarafından uygulanan negatif faiz sistemi daha sonra Amerika Birleşik Devletleri’nde de sıkça görülmeye başlar. Amerikan Birleşik Devletleri’nde görüşmesinin ardından birçok ülkenin merkez bankası da bu işlemi takibe alarak uygulamaya başlar. Bu neden ile negatif faiz oranları ülkelere göre farklılık gösterir.

Negatif Faiz Nasıl Uygulanır?

Negatif faiz uygulanması için merkez bankalarının negatif faize yönelik karar almaları gerekir. Bu aşamanın ardından merkez bankası tarafından belirlenecek negatif faiz oranları baz alınarak sistem uygulamaya geçirilir. Negatif faiz özellikle değer kazanan para birimine sahip ülkeler tarafından sıkça tercih edilir. Ekonomide büyük dalgalanmaların ve adaletsizliğin önüne geçmek amacı ile de negatif faiz uygulanmadığı bilinmekte.

Negatif Faiz Sistemi Nasıl İşliyor?

Negatif faiz sistemi, merkez bankasında hesap açan bankaları ilgilendirir. Bankalar, merkez bankasına para yatırdıkları takdirde faiz oranlarına göre ek kazanç sağlayacaklardır. Ancak bu kazanç miktarı faiz oranlarına göre değişkenlik gösterir. Negatif faiz sisteminden yararlanmak isteyen bankaların, bulundukları ülkenin merkez bankası faiz oranlarını bilmesi gerekir. Negatif faiz sistemi değer kaybeden para birimleri için de avantaj sağlar.

Negatif Faizin Avantajları Nedir?

Negatif faiz faydaları özellikle değer kaybeden veya hızla değer kazanan para birimleri için önem taşır. Değeri yükselen para birimine sahip ülkelerin, ekonomiyi kontrol altında tutabilmeleri için merkez bankasının negatif faizi oldukça önemlidir. Negatif faizin avantajları şu şekildedir:

• Merkez bankasına yatırılan paraların değer kaybetmesi engellenir.
• Değer kaybetmeyen bankalar, daha çok kredi verebilir.
• Ekonominin canlanmasını ve daha hareketli olmasını sağlar.
• Ülkedeki para akışının kesilmesinin önüne geçer.
• Merkez bankasının güvenilirliği artar.
• Değer kaybeden para birimlerini güvence altına alır.
• Değer kazanan para birimlerini sabitler.
• Denflasyona karşı kullanılır.

Negatif Faizin Dezavantajları Nedir?

Negatif faizin riskleri de bulunmakta olup faydaları kadar önem taşır. Negatif faizin neden olduğu riskler konunun uzmanları tarafından sıkça tartışılır. Merkez bankaları için daha maliyetli oluşu gibi nedenlerden dolayı negatif faiz akıllarda soru işareti oluşturur. Uygulanmasına devletler ve merkez bankası ile karar verilen negatif faizin riskleri şu şekildedir:

• Merkez bankalarının yatırılan her para için ödeyeceği maliyeti artırır.
• Fiyatlarda dengesizliğe neden olur.
• Bankaları zor durumda bırakır.
• Tasarruf yapılmasına imkan tanımaz.
• Döviz kurlarını negatif yönde etkiler.

Negatif Faiz Uygulayan Ülkeler Hangileridir?

Negatif faiz uygulayan ülkelerin başında Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri gelmektedir. Negatif faiz özellikle Euro bölgesi olarak bilinen Avrupa ülkelerinde sıklık ile görülür. Negatif faizin uygulandığı bazı ülkeler şu şekildedir:

• Türkiye
• Amerika Birleşik Devletleri
• Japonya
• Çin
• Hindistan
• İsviçre
• İsveç
• Venezuela
• Sudan
• Gana
• Mozambik
• Ermenistan
• Orta Afrika Cumhuriyeti
• Lüksemburg
• Portekiz
• İtalya
• İrlanda
• Finlandiya

Olmak üzere birçok ülkede negatif faiz uygulanmaktadır.

Ülkelere Göre Negatif Faiz Oranları Nedir?

Negatif faiz oranları ülkelere göre belirlenir ve merkez bankaları tarafından işleme alınır. Bazı ülkelerin faiz oranları oldukça yüksek iken bazı ülkelerin oranı ise oldukça düşüktür. Ülkelerin negatif faiz oranları şu şekildedir:

• Türkiye’nin negatif faiz oranı %15.00
• İsviçre’nin negatif faiz oranı -%0,75
• Japonya’nın negatif faiz oranı -%0,10
• Çin’in negatif faiz oranı %4.35
• Amerika’nın negatif faiz oranı %0,0
• Arjantin’in negatif faiz oranı %38,9
• Gürcistan’ın negatif faiz oranı %8,0

Euro Bölgesinin Negatif Faiz Oranı Nedir?

Euro bölgesi negatif faiz oranı borsa takipçileri tarafından yakından takip edilir. Euro bölgesi, Avrupa’yı baz alan bir terimdir. Euro bölgesi için geçerli olan faiz oranı yüzde 0,0 olarak belirlendi. Euro bölgesindeki merkez bankaları ilgili negatif faiz oranını baz alarak hareket eder. Bu neden ile bankalara uygulanan negatif faiz oranı için hiç yok denilebilir. Euro bölgesi, 2020 ve 2021 yıllarında yaşanan korona virüsü pandemisi nedeni ile döviz kurlarında yaşanan artışlardan pozitif yönde etkilendi. Bu durum merkez bankasının negatif faiz oranlarını da yakından etkiledi.

Hangi Ülkeler Euro Bölgesi Negatif Faiz Ülkeleri Arasındadır?

Euro bölgesi ülkeleri yerel para birimi olarak Euro’yu kullanan ülkeleri anlatır. Çoğunluk ile Avrupa ülkelerini anlatmak için de tercih edilen Euro bölgesi kalıbı negatif faiz oranlarında da oldukça etkilidir. Euro bölgesinde yer alan ülkeler şu şekildedir:

• Almanya
• Fransa
• İtalya
• İspanya
• Portekiz
• Yunanistan
• Avusturya
• Belçika
• Kıbrıs Cumhuriyeti
• Portekiz
• Slovakya
• Malta
• Lüksemburg
• İrlanda
• Slovenya
• Hollanda
• Letonya
• Litvanya