Çift harcama ya da double spend olarak adlandırılan birden fazla transfer gerçekleştirmeye çalışılması eylemi yatırımcılar için dikkatli olunması gereken bir konudur. Çift harcama nedir sorusuna yanıt vererek bu önemli nokta hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

Çift Harcama Nedir?

Çift harcama tanımı itibariyle dijital para sistemlerinin işleyişleri esnasında sıklıkla karşılaşılan bir terim olmaktadır. Basit ifadesi ile çift harcama ya da double spend dijital para kullanıcıları tarafından birden fazla satın alım durumunu ifade etmektedir. Bu açıdan satıcılardan birisinin dolandırılması ve ödeme alamaması gibi bir anlama sahip olmaktadır. Blockchain içindeki işlemler madencilerin onay vermeleri halinde veri girişleri olarak tanımlanırlar. Bu verilen onaylar her benzersiz olan BTC işlemini ve daha sonraki işlemleri de meşru hale getirmektedir. Şayet aynı olan bir işlem ikinci kez gerçekleştirilmeye çalışılırsa bu durumda tam düğümler işleminin sahte olarak yapıldığı ve işlemin geçerlilik kazanmadığı anlaşılır.

Bitcoin’deki çift harcama sorunu iki ana mekanizma aracılığı ile ortadan kaldırılabilmektedir. Bu iki ana dayanaktan birisi BTC’nin dayanmış olduğu uluslararası veri tabanı olan Blockchain, bir diğeri ise onaylama mekanizması olmaktadır. Onaylama mekanizması sayesinde aynı para iki ayrı alıcıya gönderilmemektedir.

Çift Harcama Neden Tehlikeli?

Çift harcama yöntemi yatırımcılar için oldukça kötü sonuçlar doğurabilmektedir. Çifte harcama temel olarak aynı kripto para biriminin birden fazla harcanması anlamı taşımaktadır. Konunun daha iyi anlaşılması için örnek verilmek gerekirse bir dükkana girilmesi sonucunda kişi nakit olarak 5 TL ödeme yapmışsa, bu 5 TL dükkanın kasasına girmiştir. Bu verilen 5 TL ile başka bir harcama yapmak mümkün değildir. Çünkü verilen 5 TL dükkanda kalmaktadır ve artık kişinin cebinden çıkmış durumdadır. Aynı 5 TL ile bir de başka bir harcama yapılabilirse bu durum blok zincirindeki çift harcamaya denk gelmektedir. Gerçek yaşamda kasadaki paranın zorla alınması gerekirken, kripto paralar için bu durum daha mümkün olabilmektedir.

DoubleSpending,Çift Harcama (Double-spend) Nedir?

Bitcoin içinde çift harcama saldırısının önüne geçebilmek için gerekli savunma sistemleri kullanılmaktadır. Esasında olmayan işlemlere ücret yatırmak anlamına gelen çift harcama yatırımcılar için büyük kayıplar yaratabilir ve bu yüzden gerekli önlemlerin alınması gerekir. Özellikle küçük blok zincirlerinde bu türden saldırılar büyük bir sorun teşkil ediyorlar ve geçmiş zamanlarda da pek çok kez zincire önemli saldırılar düzenlenmişti. Yakın zamandan bir örnek vermek gerekirse ETH ağının yüzde 51’lik çoğunluk kontrolü ele geçirilmişti ve daha sonrasında çift harcama saldırıları ile kimi borsalar milyon dolarlarca zarar yaşamıştı.

Küçük PoW Zincirlerine Dikkat Edilmeli

Çift harcama saldırısı için özellikle küçük PoW zincirleri daha savunmasız olabilmektedirler. Bitcoin’deki gibi PoW sistemine dayanan küçük zincirler de bu türden saldırıların yaşanması halinde saldırılara karşı daha savunmasız kalmaktadırlar. BTC’de bu türden bir gücün elde edilmesi daha fazla maliyetli olabilmektedir. Ayrıca bu türden bir saldırıyı yürütmek de çok zordur. Haliyle bu türden bir saldırıya kalkışılması için ekonomik bir teşvik görülmemektedir. BTC’nin en güvenli blok zinciri olarak görülmesinin temelinde de bu durum yer almaktadır.

Daha önceden sözü edilen ETH Classic blok zincirinin yakın zamanlarda birkaç kez yüzde 51 saldırısına maruz kalmıştı. Bitcoin için bu türden bir kıyaslama yapabilmek için ETH Classic ağında hash rate oranına bakmak gerekir. ETH ağında hash rate oranı 7 TH olmaktayken Bitcoin ağı için bu rakam 150,000,000 TH’dir. Hash rate ağdaki işlem gücünü ifade ettiği için Bitcoin saldırılara karşı çok daha dayanıklı olmaktadır. Bu yüzden şimdiye kadar Bitcoin’e karşı başarılı bir yüzde 51 saldırısı yapılamamıştır.

 

Çift Harcamadan Nasıl Korunursunuz?

Çift harcamadan korunmak için belirli yöntemlere dikkat etmek gerekir. Çift harcama korunması yapmak için kişisel açıdan saldırılara karşı henüz ağda onay verilmeyen işlemleri kabul etmemek en iyi yöntemdir. Başka bir deyişle BTC ile başka emtia satışı yapıyorsanız BTC transferi için en az 3 blok onayının beklenmesi gerekmektedir. Bazı yatırımcılar 6 blok onayını daha garanti görmektedirler. Borsaların BTC transferlerinin hesaba yansıtması için 1 blok ya da daha fazladan blok onayı beklemelerinin temel nedeni de çift harcama saldırılarından korunmaya çalışmaktadır.

Çift harcama

Yakın Zamanlarda Ortaya Çıkan Çift Harcama Sorunu

Yakın zamanlarda BTC ağında çift harcama sorunu yaşanmıştı. Bu örnek, çift harcama yaşanması halinde nasıl etkiler yarattığını görmek açısından da önem taşıyor. BTC ağında yaşanan çift harcama işlemi kısa süreli panik yaşanmasına neden olmuştu. Yapılan açıklamada belirli miktarda çift harcama yapıldığı ifade edilmişti. Her ne kadar yakın zamandaki örnek 21 dolar gibi düşük bir ücrete tekabül ediyor olsa da sistemdeki daha başka açıkları kullanmak açısından risk yaratmıştı.

Blokun RBF hack yöntemi ile iki kez üretilmesi sonucunda ortaya çıkan çift harcama karşılığında transferler kontrol altına alınmış ve işlem sona erdirilmişti. Ancak uzmanların çoğu 2021 yılının başlarında yaşanan bu olay kapsamında 21 dolar gibi bir ücrete takılmamak gerektiğini, bu tutarın 21 milyon dolar da olabileceğini ifade etmişlerdi. Daha sonra kapsamlı açıklamalar yapılmıştı. Açıklamalar sonrasında ise sorunun nasıl kaynaklandığı ve çözüldüğü de açığa çıkmıştı. BTC blok zincirinde yeniden düzenleme yapıldığı ifade edilmişti. Genelde yaygın ve normal bir durum olan bu durumda PoW sistemine dayalı olarak bir ancak sonuçta iki blok çıkarımı yapılmıştı. Esasında çift taraflı harcamadan çok blok zincir yeniden düzenlemesi olarak kabul edilmişti.

Ancak yine de lider kripto para birimi için bu durum kısa süreli telaş yaratmış ve bunun üzerine sistemde ek güvenlik önlemleri alınmış ve daha fazla geliştirme yapılmıştı.